In 84 procent van de cao’s zijn afspraken gemaakt over extra vakantiedagen
voor oudere werknemers, zo blijkt uit onderzoek uitgevoerd door het
ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). In ruim een kwart van
de cao’s – waaronder die van DSM en Unilever – hebben werknemers vanaf hun
veertigste al recht op extra vrije dagen. Naast extra vakantiedagen bevatten
veel cao’s nog maatregelen die ouderen ontzien. Volgens ongeveer een derde
van de cao’s mogen ouderen zelfs onder werktijd cursussen volgen ter
voorbereiding op hun prepensionering.

Het onderzoek wil illustreren wat er allemaal gebeurt om oudere
werknemers langer aan de slag te houden. Vreemd is daarom dat helemaal niet
stil wordt gestaan bij de vragen of maatregelen wel helpen om ‘ouderen’
langer aan de slag te houden en of ze überhaupt wel zijn toegestaan.

Sinds mei 2004 kennen we in Nederland de Wet gelijke behandeling op grond van
leeftijd bij arbeid (WGBL). De wet is het gevolg van een Europese richtlijn
uit 2000 en zegt dat ongelijke behandeling op grond van leeftijd in
werksituaties niet is toegestaan, tenzij er een objectieve rechtvaardiging
is voor het onderscheid.

Leeftijdsvakantiedagen kun je geven als ze echt bijdragen aan het
voorkomen van uitval van ouderen. Pas nog oordeelde de Commissie in een zaak
van een werkgever met mensen in ploegendienst en mensen op kantoor dat de
extra vrije dagen voor ouderen in ploegendienst een legitiem doel dienden.
De extra vrije dagen voor de mensen op kantoor niet. Bij het toekennen van
extra vrije dagen moet dus naar de zwaarte van het werk worden gekeken en
niet enkel naar de leeftijd van werknemers.

Anders is het natuurlijk als de speciale maatregelen voor ouderen zijn ingebed
in een breder beleid met specifieke maatregelen voor alle
leeftijdscategoriën. Dan maken ze meer kans niet als discriminerend gezien
te worden.

In het rapport van Sociale Zaken is niet gekeken naar de juridische
houdbaarheid van de bepalingen. Arbeidsrechtjurist Christine Kehrer
verbonden aan advocatenkantoor Simmons & Simmons bekeek onlangs wel hoe
het staat met de leeftijdsdiscriminatie in cao's die onderscheid maken naar
leeftijd. Zij bekeek zeven cao's. Slechts eentje kon er door de beugel omdat
de leelftijdsgebonden bepalingen zijn ingebed in een breder zogenoemd
leeftijdsfasebewust beleid dat bestaat uit een combinatie van
'stimuleringsmaatregelen' en 'ontziemaatregelen'. De andere cao's niet. Veel
van de bepalingen in de door SZW onderzichte cao's zullen dus ook niet door
de beugel kunnen.

Het lijkt erop dat sociale partners de seniorendagen in tact laten
omdat zij de bestaande rechten van hun vergrijsde achterban willen
beschermen. In veel gevallen dienen de dagen geen enkel doel. Een medewerker
van een bank blijft echt geen uur langer doorwerken omdat hij een paar vrije
dagen per jaar extra krijgt, terwijl extra vrije dagen en andere
ontziemaatregelen ouderen voor werkgevers wel duur en inflexibel maakt.

Veel beter zou het zijn te voorkomen dat werknemers in slaap dutten doordat ze
lang hetzelfde werk doen zonder zich nog te ontwikkelen. Veel beter zou het
geld kunnen worden ingezet voor het fit houden van alle werknemers, niet
alleen de ouderen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl